Het is niet eenvoudig om het snurken precies te beschrijven. De algemene term “snurken” is in ieder geval noch medisch noch wetenschappelijk, maar eerder een alledaagse verzamelnaam voor alle ratelende en knorrende geluiden in de slaap die te maken hebben met ademhaling. De geneeskunde geeft alleen definities voor specifieke vormen van snurken. In dit artikel willen we deze punten nader bekijken en zo bijdragen aan meer duidelijkheid over dit vervelende fenomeen.

---

Slechts luide ademhaling of toch snurken?

---

Pathologisch snurken of “puur akoestisch storend” snurken?

In ieder geval richt de geneeskunde zich niet in de eerste plaats op de kracht van de geluidsontwikkeling, maar op de oorzaken ervan. Als de geluiden het gevolg zijn van een slaapgerelateerde ademhalingsstoornis, dan wordt het interessant voor de artsen! Ze kijken naar waar het snurkende geluid op gebaseerd is en of deze oorzaak een eigen ziektewaarde heeft. Deze speciale vormen van snurken zijn medisch gedefinieerd.

Als het snurkgeluid optreedt omdat de luchtwegen in de achterste keelzone inklappen of misplaatst zijn en de snurker lijdt als gevolg van ademhalingsonderbreking, dan is dit zo’n slaapgerelateerde ademhalingsstoornis. De geneeskunde heeft deze bijzondere vorm van snurken beschreven als obstructieve slaapapneusyndroom (OSAS). Een vergelijkbare situatie geldt bij “Upper airway resistance syndroom” (UARS). Deze snurk vormen met een eigen ziektewaarde zijn echter relatief ongebruikelijk.

In de meeste gevallen gaat het om snurken dat bij de ademhaling in de slaap niet gepaard gaat met een ademhalingsstoornis.  Het niet pathologische gebied van snurken wordt in de medische wereld niet nader gedefinieerd, en wordt algemeen gekenmerkt als “primair snurken” of als  “normaal snurken”. Simpel gezegd: primair snurken is elk trillingsgeluid in de bovenste luchtwegen dat tijdens de slaap geen ademhalingsstoornissen veroorzaakt. Of nog eenvoudiger: primair snurken is alles wat overblijft als je de “slechte” vormen van snurken aftrekt. Deze “eenvoudige” vorm treft de meerderheid van de snurkers, maar is niet zo triviaal als het eerst klinkt. Immers, snurken betekent altijd verstoord ademhalings- en slaapgedrag. Het kan ook worden geassocieerd met symptomen zoals slaperigheid overdag, slechte concentratie, hartziekte of zelfs een verhoogd risico op een beroerte.

Eenvoudig snurken heeft vele namen – soms wordt het primair snurken genoemd, soms gewoon snurken; maar ook termen als goedaardig snurken, continu snurken, ritmisch snurken, niet-apnoeïsch snurken of zelfs onschadelijk snurken worden gebruikt.

---

Algemene factoren voor snurken

Maar wat gebeurt er nu precies in het lichaam wanneer ik snurk? Helaas kan dit niet worden samengevat in een algemene formule, omdat de ontwikkeling van geluid in de luchtwegen op verschillende plaatsen in de mond, neus of keel kan optreden. Daarbij kan het ook verschillend oorzaken hebben, daarom zijn er verschillende snurktypes.
Alle vormen van snurken zijn uiteindelijk terug te voeren op twee belangrijke oorzaakcomplexen: Weefselzwakte en vacuümvorming in de luchtwegen.

Verslapt weefsel in de luchtwegen

Verslapt weefsel is niet alleen vervelend bij de buiken, benen en billen, maar ook in de mond en keel! Als het weefsel in en rond de luchtwegen niet voldoende stevigheid en stijfheid heeft, bevordert dit het snurken. Mensen met een algemene weefselzwakte snurken daarom vaker.

Wanneer men wakker is, staat het hele keelgebied onder spierspanning en staat het wijd open. In de slaap ontspant het weefsel zich echter en verslapt het. Het is zelfs mogelijk dat het keelgebied volledig blokkeert tijdens de diepe slaapfase. In dit geval liggen de keelholte wanden op elkaar.

De ademlucht, die door de neus in de keel stroomt, zet het slappe weefsel in beweging waardoor het gaat trillen. Zo ontstaat het vervelende snurkgeluid. Men kan zich het figuurlijk voorstellen als een gordijn dat voor een open raam waait.

---

Ontstaan van onderdruk in de luchtwegen

Bij elke inademing genereren de longen een lichte negatieve druk in de luchtwegen. Dit is volledig natuurlijk en noodzakelijk voor de ademhaling. Deze negatieve druk zorgt ervoor dat de luchtwegen bij elke inademing iets krimpen.

Als het weefsel in de mond en keel ontspannen is – d.w.z. verslapt in de slaap – wordt het samengetrokken door de negatieve druk van de luchtstroom en vernauwen de luchtwegen. Bij knelpunten komen turbulenties (luchtturbulenties) en dus trillingen naar boven. Deze trillingen worden hoorbaar als een typisch snurkgeluid.

De negatieve druk in de luchtwegen kan verder worden verhoogd door neusvernauwingen; deze vernauwingen kunnen worden veroorzaakt door poliepen of vergrote neusschelpen, of door schuine posities van het neustussenschot (septum afwijking). Daarom is een vrije neusademhaling een belangrijke voorwaarde voor een snurkvrije slaap.